Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera


Śmiały, ale krakowski

 

Czas czytania: ~4 min


ZAyYjsDfNe3JXYLTScUamj3pZ0goZmQO0AjePsBor6xFlQjE3POoVdto3wW6_fort-wegrzce.JPG
Na obiekty poprzemysłowe inwestorzy patrzą coraz łaskawszym okiem. Dawne fabryki okazują się wdzięcznym (choć wcale nie tanim) 'tworzywem' dla loftów, biur, luksusowych hoteli czy obiektów kulturalnych. Nieco gorzej mają się pod tym względem zabytki architektury militarnej. Bo i – z uwagi na ich specyfikę – trudniej zaadaptować je do nowych celów. Ale nawet w tym przypadku sytuacja nie jest beznadziejna. Zespół fortyfikacji Twierdzy Kraków tworzy grubo ponad sto obiektów. Większość z nich, z powodu braku funduszy na konserwację i rewitalizację, a także pomysłów na ich nową funkcję, powoli popada w ruinę. Jednym z tych, które – dzięki prywatnemu inwestorowi – udało się uratować, jest fort pancerny w Węgrzcach. Projekt modernizacji i rozbudowy obiektu opracowało krakowskie Studio S Michała Szymanowskiego. Architekci mają nadzieję, że inwestycja ta stanie się „wyłomem w dotychczasowym sposobie myślenia o możliwościach adaptacji obiektów fortyfikacji „Twierdzy Kraków”.”. Modernizacja fortu w Węgrzcach to jeden z kandydatów w kategorii „nowe i stare” w tegorocznym plebiscycie Polska Architektura XXL. Michał Szymanowski: Unikatowy zespół militarnych budowli otaczających miasto został zbudowany przez Austriaków w latach 1850-1914 i, choć mógłby być atrakcją turystyczną nie mniejszą niż zabytki Starego Miasta, do dziś jest prawie nieznany nie tylko Europejczykom i Polakom z innych rejonów kraju, ale nawet większości krakowian. Tymczasem, spośród wielu miast-twierdz powstałych w Europie na przełomie XIX i XX wieku, tylko Kraków może się pochwalić taką ilością niesłychanie ciekawych budowli militarnych. Sto kilkadziesiąt fortów, bunkrów, szańców i bastionów niszczeje od lat, a większość prób ich zabezpieczenia lub adaptacji kończy się fiaskiem (np. Fort św. Benedykta). Powodem jest brak pieniędzy państwowego właściciela lub brak wizji oraz ograniczenia konserwatorskie w przypadku przejęcia obiektu przez prywatnego inwestora. Większość obiektów jest ogólnie dostępna i nie zabezpieczona (nawet prowizorycznie), a te którym udało się znaleźć nową funkcję, nie zawsze zachwycają swoim „nowym życiem”. Przeważnie działania skierowane są na zachowanie i naprawienie zewnętrznej „skorupy” oraz znalezienie funkcji, którą można 'upchać' w wąskich i zazwyczaj ciemnych pomieszczeniach. Udało się to częściowo w Forcie 2 „Kościuszko” (radio RMF FM, hotel, kawiarnie) czy w Forcie pancernym ”Barycz” (ośrodek szkoleniowy Urzędu Wojewódzkiego). Zagospodarowane zostały również : Bastion „Kleparz”, Fort „Krzesławice” (Młodzieżowy Dom Kultury), Fort „Zielonki” (hotel, strzelnice sportowe), Fort „Grębałów” (szkółka jeździecka), Fort „Olszanica” (hotelik i bar), Fort „Tonie” (Fundacja Aktywnej Ochrony Zabytków Techniki i Dziedzictwa Kulturowego) oraz Fort „Winnica” (warsztat naprawy i konserwacji mebli). Prawie żadna z adaptacji nie wniosła jednak nowych wartości architektonicznych. Oprócz kilku przypadków, nie uratowano ani nie odtworzono historycznych elementów wyposażenia budowli czy detali architektonicznych. FORT PANCERNY GŁÓWNY 47a „Węgrzce” (1892-96) miał szczęście już w chwili odkupienia go od państwa przez firmę „Equus”. Nowy właściciel nie tylko z wielką pieczołowitością odgruzował oraz zabezpieczył budynek oraz pozostałe elementy wyposażenia, ale odtworzył i uzupełnił szereg zniszczonych lub skradzionych przez zbieraczy złomu elementów obiektu. Przeprowadzona wtedy adaptacja fortu na potrzeby biurowe firmy uzyskała w 2006 roku nagrodę w konkursie imienia profesora Janusza Bogdanowskiego. Prezentowany projekt nadbudowy to kolejny etap przywracania życia zasłużonej budowli. Wstępny, dość śmiały jak na krakowskie realia, projekt konsultowany był przez niemal pół roku z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Efekt końcowy to, na szczęście, nie wynik „zgniłego kompromisu” lecz raczej wzajemne zrozumienie dopuszczalnych granic i minimalnych potrzeb. W miejscu tarasu obserwacyjnego na dachu Fortu (w okresie przerw między działaniami wojennymi był on zabezpieczony prowizorycznym dachem drewnianym) zaprojektowano formę która nigdy w tym miejscu nie istniała, ale która swoją skalą, detalem, materiałem, a przede wszystkim charakterem nawiązuje do stylistyki fortu pancernego. Na kilkumetrowej grubości, betonowym stropie ustawiono stalowo-drewnianą konstrukcję o przekroju elipsy. Otwarta na przestrzał „tuba” mieści w sobie nową funkcję biurową, a przy okazji daje możliwość eksponowania historycznych pozostałości fortu (betonowe schody prowadzące na szczyt tarasu obserwacyjnego, windy amunicyjne pokazane dzięki fragmentom szklanej podłogi, ślad po nieudanej próbie wysadzenia w powietrze części schodów). Odtworzono zniszczone stalowe wyłazy, drzwi i klapy, a wszystkie nowe detale architektoniczne podporządkowano tej stylistyce. Obecna inwestycja jest próbą twórczego dialogu starego z nowym. Dialogu, w którym żadna ze stron nie traci swojej autonomii i żadna nie rości sobie praw do pierwszeństwa. Inwestycja jest też dowodem na to, że przy zapewnieniu pewnego minimum korzyści dla inwestora (nowa przestrzeń użytkowa) zyskuje także sam obiekt i jego otoczenie. Należy dodać że inwestor jest otwarty na udostępnianie historycznych fragmentów Fortu miłośnikom tego typu obiektów. FORT PANCERNY "WĘGRZCE" 32-086 Węgrzce, ul.Forteczna 5 projekt: Studio S – Biuro Architektoniczne Michał Szymanowski architekci: Jacek Poproch, Bartłomiej Sitarski, Michał Szymanowski inwestor: "EQUUS Sp.z o.o.", Węgrzce właściciel: Paweł Piątkowski data opracowania: 2007-2008 realizacja: 2008-2010 Źródło: Studio S – Biuro Architektoniczne Michał Szymanowski Fot: Michał Szymanowski
S41QxTq52VDVWVLlf3VKBpOYw1Nl07iM40v7y8HbR13v76Te7LqehGFsdVWN_fort-wegrzce-2.JPG
evK12dOuAIqGY1I9c62KNGaaWj9t81Px12FnmICr2iv14a5gEv6ANyZ7LnDS_fort-wegrzce-3.JPG
UZ28t9xtMNDB8jYZo0PgmbljBDXJ8iFxkvlReHBpn616CDVewpsoXIzSA24c_fort-wegrzce-5.JPG
sacaTzaXBpFvSaqFYEelnZ4zHvhaU6rEy07ZBqlLyUl75qwm6cYzWsDSP8Eb_fort-wegrzce-6a.JPG
s1CSUGMyikBo3BA8mIhofy0GSzwk384dWJUKU0B8RzzPic9ijrorZmkSUbqu_fort-wegrzce-sytuacja.jpg
8MfTOZTcUVhMmSxYCbxCYfJ5WBkneKhBIoyOhuAnAFQlceerq6nCwLTuk1JC_fort-wegrzce-rzut1.jpg
4i7SisTIPRUXIEsGI1IjgPRj9XaktYlZA4FbQkAA3gwdVSR9mKLXcWwBVV1k_fort-wegrzce-rzut2.jpg
Zv6piDPbRYZ7tX4AEV2z85nRuV2ltBmInTBgRQYBv6iV40uhoThHAoDGi0kA_fort-wegrzce-przekroj.jpg

Brałeś udział w projekcie? Opowiedz nam swoją historię.

Podoba Ci się nasza działalność ? Postaw kawę dla Grupy Sztuka Architektury!
Postaw mi kawę na buycoffee.to

tagi

Dwie bryły z różnych epok
Dwie bryły z różnych epok

Mający pomieścić 76 lokali kompleks mieszkalny Kapitanat Garbary stanie tuż za budynkiem starego Kap ...

Konferencja Kolor w architekturze
Konferencja Kolor w architekturze

W ostatnich latach kolor stał się bardziej popularny. Po inspirowanej modernizmem modzie na biel i m ...

Zagłosuj w Plebiscycie Polska Architektura XXL 2023. Wybierz najlepszą realizację architektoniczną minionego roku.
Zagłosuj w Plebiscycie Polska Architektura XXL 2023. Wybierz najlepszą realizację architektoniczną minionego roku.

Weź udział w Plebiscycie Polska Architektura XXL 2023 i oddaj swój głos na najlepszą realizację arch ...

KOMENTARZE
Komentarze
Brak komentarzy
Zaloguj się, aby dodać komentarz

Kubatura
ZOBACZ TAKŻE

PRACA:
Zatrudnię
  • Zatrudnię

Nie przegap okazji!!!

zapisz się do naszego newslettera